Ole Kallem – ein ukjent vekkingsmann

Når eg har lese kyrkje- og organisasjonshistorie, har eg fleire gonger møtt på Ole Kallem. Eg har forstått at han verke i ulike samanhengar, både som emissær og som talar for avhaldssaka, men eg har aldri fått skikkeleg tak i kven denne mannen var – og eg har enda mindre oppdaga omfanget av verksemda hans og kor sentral han var i si tid. Før no!

Fortener fleire lesarar

Ove Sandvik, som er forkynnar i NLM, har skrive eit hefte eller ei bok om mannen. Boka er enkel i sitt utstyr, men ho er viktig etter sitt innhald. Historia om Ole Kallem fortener å vert langt meir kjend enn ho er, og difor fortener også denne boka langt fleire lesarar enn ho til no har fått. Boka har undertitlane «Husmannen som blei landsevangelist» og «Historien om Ragnhild og Ole Kallem».

Sandvik har gjort eit imponerande arbeid med å grava fram stoff om Kallem, og det frå store delar av landet og frå eit allsidig verke. For rogalendingar, og særleg for ryfylkingar, er det eit ekstra poeng at Kallem vart fødd på Sand og vaks opp på Jørpeland.

Han kunne ikkje verken skriva eller rekna skikkeleg, men han var rikt utrusta og fekk gjort mykje. Store delar av tida var han knytt til Det Norske Misjonsselskap eller til avhaldsarbeidet, men han verka i fleire samanhengar. Mykje av tida brukte han i Nord-Noreg og i Trøndelag, men også i mange andre delar av landet.

Største etter Hauge

Sidan Kallem ikkje kunne skriva skikkeleg, har vi ikkje noko skriftleg etter han, men preiker er refererte av andre, både når det gjaldt innhaldet dei formidla og det inntrykket dei skapte.

Han var ein svært dyktig forkynnar, og det vert sagt at han var den største etter Hans Nielsen Hauge. Han samla mykje folk, og på storstemne kunne det på 1860-talet og utover vera fleire tusen menneske.

Mange stader der Ole Kallem verka, vart det vekking. Eg trudde eg kjente vekkingshistoria i landet vårt nokså godt, men eg vart overraska over kor mykje vekking det var frå midten av 1800-talet og nokre tiår framover, altså i perioden mellom den haugianske vekkinga og den rosenianske vekkinga.

Mykje av denne vekkinga var knytt til Ole Kallem eller hadde utspring frå der han verka. Dette er svært interessant å lesa om dette. Einkvan burde forresten ta på seg å skriva norsk vekkingshistorie!

Spennende og oppbyggeleg

Det at Kallem sitt namn dukkar opp mange stader, hadde både med at han reiste svært mykje, og at han budde mange stader. Han kjøpte seg gardar og flytta stadig vekk. Det er utruleg at han og familien orka all kjøp og sal av gardar og all flyttinga.

Nokre gonger kjøpte han seg gard for å flytta til ein ny stad og verka der, medan andre gonger var det berre flytting til ein annan plass i bygda. Han må ha vore ein kremmar.

Nokre stader var det uro knytt til verksemda til Ole Kallem, men i det store og heile hadde han svært godt ord på seg både som person og forkynnar. Det er spennande og oppbyggeleg å møta mannen, verket og tida han verka i.

Boka har til no berre vorte seld av forfattaren, og den som vil ha henne, bør kontakta han – eg vonar det vert mange, og at boka også vert seld på andre måtar.