Vern presteprofesjonen!

Høyrer vi til dømes nokon innanfor helsevesenet seie at det ikkje er så farleg med utdanning i medisin, vi treng folk med annan bakgrunn som kan gi større mangfald innanfor legeyrket. Neppe.

Stadig fleire ikkje-teologar blir godkjende for presteteneste. For tredje året på rad blir det sett ny rekord i talet på godkjende kandidatar i evalueringsnemnda.

Av kyrkja sine nettsider og oppslag i Dagen går det fram at det på vårmøtet i nemnda vart handsama 25 søknader, der 21 vart godkjende.

Fleire vil meine dette er positivt, ikkje minst sett i lys av rekrutteringsutfordringane til presteyrket. Men utviklinga har klare uheldige trekk, som det er grunn til å trekkje fram.

Framfor alt er dette med på å uthole profesjonsstudiet i teologi som hovudvegen for å bli prest i Den norske kyrkja.

Ein kan sjølvsagt argumentere med at det er viktig at prestar har forskjellig bakgrunn, og at dette kan verke berikande. Men samla sett inneber dette at den teologiske kompetansen i presteskapet blir svekka.

Dette er i høgste grad tvilsamt i ei kyrkje som kallar seg luthersk og med den vektlegginga av teologisk skolering som har særmerkt lutherdommen. Kyrkja lever av teologien.

Presteyrket er ein profesjon som byggjer på teologien som akademisk disiplin. Høyrer vi til dømes nokon innanfor helsevesenet seie at det ikkje er så farleg med utdanning i medisin, vi treng folk med annan bakgrunn som kan gi større mangfald innanfor legeyrket. Neppe.

Kvifor er det så mykje meir legitimt å argumentere på liknande måte med omsyn til presteprofesjonen?

Det er interessant, eller snarare påfallande, at samtidig med at det blir sett rekord i talet på ikkje-teologar som blir godkjende som prestar, så har eit kyrkjeleg utval kome med framlegg som strammar inn på gjeldande ordning.

Ein styrkjer dei faglege krava i forhold til dagens regelverk, og gjer framlegg om at utdanninga under § 5 i forskrifta skal auka frå minimum 80 til 120 studiepoeng teologiske emne.

Minst 30 studiepoeng av desse skal vere på masternivå. Utvalet foreslår vidare at evalueringsnemnda blir lagt ned., og at godkjenning på grunnlag av særlege kvalifikasjonar (etter noverande § 6) – det mest problematiske punktet i dagens ordning – fell bort.

Framlegga frå utvalet går etter mitt syn i rett retning, og det er å håpe at dei får tilslutnad i kyrkjas nasjonale organ. Som utvalet peikar på, har det vore vesentlege praktiske utfordringar knytt til ordninga med godkjenning på grunnlag av særlege kvalifikasjonar.

Kyrkja som arbeidsgivar kan, gjennom vedtak i ei nemnd, velje å sjå bort frå faglege kompetansekrav for einskildpersonar. Dette skjer i ein samanheng der dei som blir godkjende på særlege vilkår, skal tilhøyre ei faggruppe med utdanningskrav på masternivå eller høgare.

Dette er òg eit problem med tanke på dei som faktisk tek seg bryet med å skaffe seg den 6-årige profesjonsutdanninga som formelt krevjast.

Rett nok er § 6 i forskrifta restriktiv formulert, men eg er usikker på om dette i tilstrekkelge grad blir følgt opp.

Det er ingen menneskerett å vere prest.

Forskrifta gjer det klart at det må vere snakk om personlege føresetnader som gjer at den som det blir søkt for utan tvil er særleg kvalifisert for å utføre presteteneste.

Dessutan må det ligge føre eit særleg kyrkjeleg behov for tenesta til vedkommande. Prestemangel er då ikkje rekna som eit særleg behov.

Det er ingen menneskerett å vere prest. I dagens situasjon er det viktig at kyrkja vernar om presteprofesjonen, som historisk var sjølve mønsterprofesjonen, og der teologisk danning og kompetanse har vore kjernen.

Med gjeldande praksis medverkar kyrkja sjølv til å svekkje denne profesjonen.

Eg får seie som min lærar og seinare kollega, Svein Aage Christoffersen, ved Det teologiske fakultet, Universitetet i Oslo: «Hvis ikke kirken trenger teologien, hvem gjør det da?»