Ein skatt å ta vare på
Det avgjerande er at ein verkeleg har noko på hjartet og evnar å framstilla dette i eit klårt og friskt språk.
Skepsisen var stor og motstanden til dels sterk då nynorsken byrja å sive inn i kyrkjer og bedehus mot slutten av 1800-talet.
I går var det 200 år sidan Ivar Aasen vart fødd. Ved jubileet kan vi ironisk nok konstatera at kyrkje- og kristenliv er ein av sektorane der denne måforma står sterkast.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
Nynorske bibelomsetjingar er i dag sjølvsagt. Fleire av dei kjæraste salmane våre har også nynorsk språkdrakt. Men det krevst medviten bruk av nynorsk, og øving i kjærleik til dette språket, dersom det skal leva og utvikla seg også i kristen samanheng.
- Målsak og vantru høyrer i hop som samsøsken, hevda ein framståande norsk teolog i 1893. Biskopane åtvara mot rot og forvirring i kyrkjene dersom nynorsken fekk innpass i liturgi, salmesong og skriftlesing. Nynorsken vart forbunden med fritenkjeri og revolusjonært tankegods.
Mange profilerte målfolk var også kyrkje- og kristendomskritiske, men biletet er på ingen måte eitydig. Ikkje minst statsråden og teologprofessoren Elias Blix vart ein viktig aktør for å snu stemninga. Salmane han dikta på det såkalla landsmålet, betydde særleg mykje. «Gud signe vårt dyre fedreland» er blitt sjølve nasjonalsalmen.
Mange er også glade i songar som «Med Jesus vil eg fara» og «No livar det i lundar». I bedehusland vart folk som Ludvig Hope, ein av dei store hovdingane i Norsk Luthersk Misjonssamband, ein av føregangsfigurane for kristen nynorsk. Mathias Orheim og Trygve Bjerkrheim har også levert nynorske songtekstar med sterkt kristent innhald som er blitt mykje brukte.
Nynorsken er i dag kontroversiell av heilt andre årsaker enn han for over hundre år sidan. Målforma slit no med eit stempel som eit særfenomen for isolerte bygder på Vestlandet og utilgjengelege dalstrok i innlandet.
Ein slik lettvint kritikk bør vi ikkje akseptera. Fleire av dei mest kjende forfattarane i landet skriv nynorsk. Sans for denne målforma er ikkje eit politisk venstresidefenomen for folk som ivrar etter offentlege stønadsordnar for alt som er utryddingstruga. Tidlegare Høgre-politikar Hallgrim Berg og journalist Jon Hustad er gode eksempel på dette.
På kyrkjeleg hald er det fleire som skriv eit friskt nynorsk som når fram til mange. Avdøde dominikanarpater Arnfinn Haram er eitt døme på ein kristen aktør som nådde eit breitt publikum, trass i han trufast heldt seg til nynorsken. Eller var det kanskje nettopp delvis på grunn av dette?
Det avgjerande er nemleg at ein verkeleg har noko på hjartet og evnar å framstilla dette i eit klårt og friskt språk. Å halda seg til nynorsk kan kan også vera eit uttrykk for truverdig identitet - dersom det er denne målforma som er det naturlege ut frå bakgrunnen ein har. Ein skal heller ikkje undervurdera verknaden av å skrive språket ein lærte som barn. Då kan ein stundom lukkast betre med å setje ord på det som rører seg i tanke- og kjenslelivet, eller i truslivet for den del.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
I den kristne forsamlinga er ikkje det viktigaste kva målform ein vel. Det avgjerande må vera at det som vert skrive, sagt og sunge, er sant og uttrykk for ekte liv med Gud. Men det ville vera eit tap om nynorsken vert marginalisert som kristent språk av bokmål og engelsk. Til det er den kristne tradisjonen for rik, og kvalitetane til nynorsken for sterke, mellom anna som lyrisk språk.
