Mørke over Tyskland

Kva er det med antisemittismen som gjer at sjukdomen ikkje let seg utrydda?

Dette er aktuelt samfunnsfag og folkeopplysning som alle oppegåande gjerne kan lesa. Men også ganske deprimerande.

Naiv

Eg har nok vore litt naiv og trudd at fascisme, nynazisme og høgreekstremisme ikkje hadde så stor plass i Tyskland. At dette landet – av alle i Europa – hadde gjort opp med si skrekkelege fortid. Det har det nok også gjort. Takk og lov.

Men nokre av virusa og basillane frå høgreekstremismesjukdomane har overlevd. Og no kan det sjå ut som om dei har livna til.

Ikkje minst dei siste fire fem åra etter at Tyskland opna seg og var raus i å ta imot flyktningar frå både Syria, Afghanistan og mange andre land.

Kvifor toler me ikkje?

Virus og basillar har ikkje kome med flyktningane, for all del – sjølv om det alltid er ein og annan som kjem til landa våre med falske motiv. Problema og utfordringane er hjå oss sjølve.

Kvifor toler me ikkje det som er litt annleis enn våre eigne kulturar? Kvifor må det slå ut i hat, og endåtil i brotsverk og drap? Kva er det med antisemittismen som gjer at sjukdomen ikkje let seg utrydda?

Skremmande

Forfattaren tek oss med til demonstrasjonar i Dresden og andre byar, og inn i lukka politiske møte både her og der, ofte regissert av einskildpersonar eller parti på ytre høgre fløy. Ho er modig.

Ho er djerv som får innpass i alle desse samanhengane. Ho fortel om sterke leiarar, og tilskodarar og heiagjengar som aldeles ukritisk applauderer det som blir servert.

Mykje av dette er skremmande, ikkje minst med tanke på dei bileta me ser føre oss på netthinna av korleis ein viss tysk leiar på 1930- og 40-talet hadde folkemassane i si hule hand.

Kjenner tysk historie

Dypvik dreg linjer attende både til Weimarrepublikken, første verdskrigen og det smertelege oppgjeret etterpå, og til andre verdskrigen, og ikkje minst dei tiåra då Tyskland var delt.

Ho kjenner tysk historie, og har skrive bøker frå Tyskland før, også dei av solid kvalitet. Ein kjenner seg trygg på stoffet.

I tillegg er det jo ein sann fryd å lesa slikt stoff som dette på klingande nynorsk, om enn sjølve innhaldet er både beksvart og ramsalt.

Kva veg vil det gå?

Kanskje ho med tid og stunder kan analysera den politiske stoda også i andre europeiske land? For høgreekstremisme er ikkje berre eit tysk fenomen, slett ikkje.

Me treng ikkje gå over bekken etter vatn, når desse linjene blir skrivne berre få veker i forkant av tiårs markeringa av 22. juli!

Og Tyskland er neppe heller den verste i klassen, for å seia det slik. Men denne boka har dette spesielle landet i fokus. Og no er det mange av oss som spør:

Kva veg vil det no gå i Tyskland, når Merkel om ikkje lenge gir seg som øvste leiar?

Ta og les!