Kyrkja, menneskerettar og abort?
TRYGGE ABORTAR: Vi veit abort er etisk problematisk. Likevel vil dei aller fleste kyrkjer at det finst etisk akseptable grunnar for å utføra abortinngrep. Og då er vårt poeng at når det er nødvendig, skal det skje på ein trygg måte, skriv Kjetil Aano.
Mellomkyrkjeleg råd har nyleg laga eit spennande dokument med tittelen«Slipp undertrykte fri. Den norske kirkes engasjement for menneskerettighetene».
Dokumentet speglar Den norske kyrkjas teologi om menneskeverd og vern om livet, og handlar med dette utgangspunktet om korleis vi som kyrkje er engasjert i menneskerettar slik FN definerer dei.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
Kristen etikk er ikkje identisk med menneskerettar. I nokre tilfelle går kyrkja lenger for å verna livet enn det juridiske rettar gjer. Det gjeld til dømes barn, der juridiske rettar gjeld frå fødselen medan kyrkja vil verna livet frå unnfanginga av.
Dokumentet er verdt å studera, og eg vil oppmoda alle til å lesa det. Her tar ein opp ei lang rekke spørsmål som vi som kyrkje og enkeltpersonar stadig blir konfrontert med.
Det er både prinsipielle avvegingar av tilhøvet mellom kristen tru, etikk og menneskerettar, og det er drøfting av ei lang rekke krevande og spennande tema, for eksempel religionsfridom.
Dokumentet erlagt ved ei sak som blir fremja til Kyrkjemøtet (KM), i tråd med prosedyren for slike saker:KM vedtar sjeldan lange dokument, men fattar vedtak om korleis kyrkja skal tolka, og eventuelt nytta dette dokumentet i sitt arbeid framover. KM kan også, om ein vil, retta kritikk mot det.
Eit kapittel i dokumentet har vakt ein del debatt. Det er kapitlet som heiter «Reproduktive og seksuelle rettigheter».
Vi har her å gjera med eit område som er verdilada og viktig: Det dette dreier seg om, er korleis vi som kyrkje kan gi støtte til menneske - først og fremst kvinner, men ikkje bare det - i noe av det mest sårbare situasjonar ein kan vera i: helse knyta til fødsel og seksualitet.
Desse faglege orda dekker ein pakke med rettar, for eksempel tilgang til reint vatn; retten til å kreva hjelp frå styresmakter ved fødsel, og utover tradisjonelle jordmødrer; retten til å kreva tilgang til enkel og elementær helsehjelp.
I tillegg ligg det i dette, retten til at kvinner skal kunna søka hjelp for helse knyta til seksualitet /forplanting/fødsel utan at ein mann skal vera med henne som overordna eller kontrollør.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
Dette er eit klart etisk val som Norge støttar, og som eg vil hevda er i tråd med eit kristent syn på mennesket.
Som avisa Vårt Land påpeikte den 26. mars, brukar Norge orda reproduktive og seksuelle rettigheter for å fremja norsk syn på abort. Dette er bakgrunnen for korleis ein ordlegg seg og tar ein eigne, sjølvstendige etiske vurderingar, slik det blir uttrykt i kapitlet om liv og død-spørsmål (s.49).
Eg synest dokumentets vendingar om forholdet mellom abort og livsvern for det ufødde livet er gode. Her blir det mellom anna talt om tilgang til «trygge abortar».
Å snakka om retten til dette er noe vi i kyrkja synest er vanskeleg - og med god grunn. Likevel vil eg støtta dette. Det gjer eg både på bakgrunn av egne erfaringar og min etiske refleksjon: Vi veit abort er etisk problematisk.
Likevel vil dei aller fleste kyrkjer at det finst etisk akseptable grunnar for å utføra abortinngrep. Og då er vårt poeng at når det er nødvendig, skal det skje på ein trygg måte. Den korte teksten i dokumentet reflekterer slike haldningar, slik eg ser det.
Nokon ville gjerne at ein ikkje skulle sagt noko som helst for å moderera retten til abort, fordi ein tenker annleis om tilhøvet mellom kvinna og fosteret. Andre vil ikkje opna for å drøfta dette i det heile, fordi ein tenker at ved å opna for slik tilgang, legitimerer ein noe ein er imot. Det gjeld til dømes Den romersk katolske kyrkja.
Eg vil hevda at kyrkja ved å våga å nemna også dette temafeltet, viser vilje til å drøfta og å ta på alvor viktige men vanskelege etiske spørsmål. Vi må våga å gå inn i dette, sjølv om vi kan trø feil.
Sjølv om omgrepet reproduktive og seksuelle rettigheter kan brukast til å fremja praksisar eg finn uetiske og eg ikkje kan støtta, kan eg ikkje som representant for kyrkja la vera å gå inn i dei vanskelege felta som vi her har å gjera med. Det er det blant anna det er å vera kyrkje - å våga å gå inn i dei kompliserte felta.
