Grunnlovsjubileet - eit vitnemål om Gud i Noreg
Eidsvollsfedrane bygde si rettstenkjing på naturretten, som seier at Gud har lagt uforanderlege lover ned i skaparverket. Desse må folk og nasjonar fylgja for å få eit godt samfunn.
Grunnlovsjubileet som vi feirar i år, set mange spørsmål på dagsordenen. Eit slikt jubileum er samstundes ei feiring av nasjonen.
Grunnlovsdagen er nasjonaldag, og med det vert det ideologiske grunnlaget for staten viktig. Kva vitnar så Grunnlova om det? Jo, om Guds plass i landet vårt.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
Då dei skulle definera det religiøse og verdimessige grunnlaget for Noreg, sa eidsvollsfedrane at kristendommen i evangelisk luthersk utgåve «forbliver» statens religion, og alle var forplikta til å oppseda borna sine i denne trua.
På Eidsvoll starta dei arbeid med gudsteneste påskemorgon for å «bede Herren om Held og Velsignelse» over arbeidet «for tilkommende Slægter vigtige Foretagende».
Dei slutta også med gudsteneste.
Dei bygde si rettstenkjing på naturretten, som seier at Gud har lagt uforanderlege lover ned i skaparverket. Desse må folk og nasjonar fylgja for å få eit godt samfunn.
Ved uttrykket «forbliver» er det fleire sentrale forhold som spelar med. Det grunnleggjande er det som skjedde ved kristninga av landet fram mot år 1000, stadfest ved Olav Den Heilage og slaget på Stiklestad.
Det førte til ei omskaping av landet, med nye etiske haldningar. Individet fekk no ein ny posisjon og stammetenkjinga måtte vika til fordel for ei fellesskapstenkjing ut frå borgarane sitt like menneskeverd - frå foster til naturleg død. Kyrkja fekk ein sterk samfunnsfunksjon, og vart ved reformasjonen på 1500-talet til statskyrkje.
Lovgjevinga skulle ha sitt utgangspunkt i at ein bøygde seg for Kvitekrist. Dette vart seinare innarbeidd i Kongelova på 1600-talet, som i realiteten var den dåverande grunnlova.
Kongen stod til ansvar for Gud, skulle tru på han og tena han. På det viset skulle kongen verka til beste for landet og folk.
Artikkelen fortsetter under annonsen.
Den dansk-norske kongemakta vart sterkt influert av pietismen på 1700-talet, og det gav seg fleire utslag i samfunnet.
Det aller viktigaste var at vi fekk ein kristent basert skule, og vi fekk konfirmasjonen. Folket skulle lærast opp i kristen tru og tenkjing, og med det i kristent liv.
Dei siste 15 - 20 åra før 1814 hadde vi dessutan ei gjennomgripande kristen vekking i landet ved Hans Nielsen Hauge og venene hans. Sjølv om haugianarane ikkje gjorde seg sterkt gjeldande på Eidsvoll, låg åndsmakta frå haugianismen i folket.
Alt dette vitnar Grunnlova om med sitt «forbliver», og ved at denne tenkjinga vart verdimessig styrande for nasjonen, trass i dei manglane det er med tanke på religionsfridom og den skammelege antijødiske haldninga.
Denne gudsorienterte tenkjemåten prega i neste omgang alle dei flotte nasjonalsongane vi fekk.
Grunnlovsjubileet bør nyttast til å løfta fram dette, og alle dei positive effektane for landet vårt som ligg her - og som diverre no er snikomtolka til at det er vår kristne og humanistiske arv som «forbliver» verdigrunnlaget.
Les flere av Johannes Kleppas kommentarer
