Eit land å elske

Ein mykje omtalt reklamefilm for SAS har ­aktualisert spørsmålet om nasjonal identiet. Det skandinaviske flyselskapet ser ut til å ville skape eit inntrykk av at det ikkje eigentleg finst noko som er skandinavisk.

Vi er farande folkeslag som tek med oss gode ting frå andre land og kulturar. Så blandar vi det saman på vår eigen måte, er hovudpoenget i reklamefilmen.

Her kan du sjå reklamen:

Ein av dei mest kjende aviskommentatorane i USA, David Brooks i New York Times, skreiv ­tidlegare i februar ein artikkel med tittelen «This is How Scandinavia Got Great». Brooks starta med på minne om at nesten alle er imponerte over «den nordiske modellen». Han viser til at land som Sverige, Danmark og Noreg har høg ­økonomisk produktivitet, stor grad av sosial likskap, høgt ­tillitsnivå og ­dessutan scorar høgt på målingar av personleg lykke.

Forklaringane på suksessen kan variere ut frå eigne preferansar, påpeika Brooks. Dei som er ­progressive, meiner forklaringa er generøse ­velfersstatar. Liberalistar viser til at desse landa er prega av open marknadsøkonomi. Dei som ­ønskjer ein restriktiv innvandringspolitikk, legg vekt på at landa inntil nyleg var etnisk einsarta. Brooks ­meiner desse forklaringane ikkje er dekkjande. Derimot peikar han på at dei skandinaviske landa har satsa på eit utdanningssystem som «dannar heile mennesket».

Dei fleste er svake for skryt. Særleg stas er det å få rosande omtale frå internasjonale kjendisar og kommentatorar. Utan tvil har vi mykje å vere ­takksame for som får vere borgarar av Noreg, ­Sverige eller Danmark. Men SAS-reklamen er eit døme på at den skandinaviske identiteten også kan vere misforstått eller feil framstilt. Det er ikkje ­kulturrelativistisk globalisme som har gjort dei skandinaviske landa gode å leve i.

Forfattaren Kaj Skagen påpeikar i Dag og Tid at SAS-reklamen kritiserer ei førestilling om det nasjonale som er ein stråmann. Alle som har lese litt historie, veit at Noreg har vore eit land som har henta impulsar frå mange stader. «Det norske­ ­flagget er ein variant av den franske trikoloren. Kristendomen kom frå Jerusalem og opplysings­ideala frå London og Paris», som Skagen skriv.

Skagen understrekar at det norske er ein ­prosess som folkesetnad og samfunn har gjennomlevd og gjennomlever på mange felt. Nettopp dette illustrerer at det norske ikkje er blitt til tilfeldig, og at det heller ikkje forblir same korleis vi tenkjer og lever. «Men nett det at det nasjonale ikkje er så bastant og tungt og ferdiglaga som mange synest å tru, gjer kulturen prekær. Han må dyrkast, elles forsvinn han», skriv Skagen.

«Ein bisarr, sjølvhatande reklame» er ­karakteristikken redaktør Rod Dreher i The American­ Conservative nyttar om SAS-reklamen. «Så mykje bra kjem frå desse landa, og dei har alle så mykje å vere stolte av», skriv Dreher.

Det norske handlar ikkje berre om å vere open og interessert. Mange land har hatt mykje kontakt med andre utan at dei dermed har lykkast spesielt godt med å byggje eit godt samfunn. Å vere glad i det norske handlar i beste forstand ikkje om hovere­. I staden må vi audmjukt spørje oss kva som har vore suksessfaktorar. Då bør ein ikkje minst tenkje over kor viktige dei kristne verdiane har vore.