Kyrkjerett og embetssyn

Lekmannsarbeid og vekkingslinja høyrer saman.

Takk for fleire responsar på min kronikk i Dagen 26.10. Når det gjeld trong for hyrdar i kyrkje og bedehus kan eg sjølvsagt svara med eit høgt ja. Det vil alltid vera trong for ulike nådegåver og oppgåver.

I bedehusland er det mi vurdering framleis at det er bibellærarar og evangelistar som vi treng aller mest i lønna stillingar. Lekmannsarbeid og vekkingslinja høyrer saman.

Når det gjeld professor emeritus Bernt Torvild Oftestad sin respons, skal eg ikkje undergrava hans kyrkjehistoriske kompetanse høgt over min. Men eg må konstatera at artikkelen hans inneheld ikkje noko nytt.

Vi les nok reformasjonen og Augustana med svært ulike briller. Eg kan berre ønskja han alt godt i den katolske kyrkja. Eg takkar Gud framleis for reformasjonen sin frigjerande bodskap, og er lukkeleg som «lågkyrkjeleg» luthersk kristen.

Eg skal gje Oftestad rett i korleis fyrstane brukte vedkjenningsskriftet rettsleg. Slik sett hadde «kyrkjeretten» sentral plass. At vedkjenningsskriftene er kyrkjerettsleg bindande for oss i dag også, er heller ikkje til diskusjon for meg.

Men den sida var ikkje mitt poeng. Eg skreiv om kyrkje- og embetssynet i lys av guddommeleg (jure divino) og menneskeleg ordning (jure humano). Eg peika på at den tyske og den latinske utgåva må vera nærast til å tolka kvarandre. Difor gav eg også honnør til professorane Sannes og Brunvoll.

Det ser ut for meg at Oftestad assosierer inn katolsk tankegods i latinen, noko som det ikkje er grunn for. Vi forstår best historisk CA V, og artiklane VII og VIII om at retteleg sakramentsforvalting er nattverdlære (og nådemiddellære) i samsvar med det guddommelege ordet.

I det lyset tørr det vera klart at CA V handlar om det nødvendige at Ord og sakrament blir formidla for å skapa tru og liv. CA talar ikkje om innstifting av eit guddommeleg embete skild frå lekfolket for at nådemidlane er verkekraftige.

Luthers «ordinasjonsyn» var at fullmakta var avgrensa til utøving (funksjonen) av den konkrete tenesta. Deretter var ein «lek» som andre. Det er også for meg understreking av det funksjonelle i embetstenkinga, og klart brot med den katolske varige personale karakter.

Difor hevdar eg med fullt overlegg at den lutherske kyrkja er «nådemiddel-kyrkja», den lutherske gudstenesta er «den omvende messa», og det allmenne prestedømmet er basis for alle åndelege tenester. Kyrkja er ein einskap (organisme), og ikkje todelt med embede og lekfolk.

CA XIV «om retteleg kalla» er viktig – fordi ingen skal ta seg sjølv til rette i Guds hus. Kallsretten ligg prinsipielt til den lokale forsamlinga (våre forsamlingar vedkjenner, forordet).

Så er det klart at kvart kyrkjefellesskap kan ordna seg slik ein meiner det best tener evangeliet. Slik har det vakse fram ulike ordningar i den lutherske kyrkjefamilien – utan at ein skal skulda kvarandre for meir eller mindre vedkjenningstruskap for det.

Oftestad brukar gamal argumentasjon om allianse mellom liberale teologar og lågkyrkjelege leiarar. Vel, då får eg svara som Dagens gamle redaktør Arthur Berg svara i EU-striden – han blei skulda for å samarbeida med kommunistar – Det svekkar ikkje vår sak, om kommunistane også gjev oss støtte!

Skulle lekmannslinja følgd Oftestad sin veg, ville bruken av dåp og nattverd, ja, faktisk offentleg forkynning i det heile vore vedkjenningsstridig og utan innhald.

Eg hugsar debattar på avisrommet på gamle (skikkelege (!)) MF om fri nattverd – for dei høgkyrkjelege (som Oftestad) var det berre saft og kjeks. Det var jo ikkje innvigd og forretta av det kyrkjelege embetet!

Eg avsluttar igjen med maleriet i hovudkyrkja i Wittenberg, malt av Luthers venn Cranac. Han som døyper er lekmannen Philip Melanchton. Det var nok provokasjon mot den katolske kyrkja, men heilt i samsvar med luthersk teologi.

Mitt poeng er kort dette – eit sjølvstendig lekmannsarbeid i bedehusland har god dekning i Bibel og vedkjenning. Vi treng ikkje eit «fullverdig» kyrkjesamfunn for å ivareta den arven.